Siena

To zwarte w sobie, zabarwione ciepłym różem miasto można z przyjemnością odkrywać na piechotę - od przypominającego kształtem muszlę placu Campo, aż po sieneńskie Madonny o łagodnych oczach. Siena jest przyjemnym gotyckim miastem, w którym nie odczuwa się natłoku cywilizacji. Podczas gdy Florencja posiada olbrzymie place i uderzające męskością posągi, w Sienie znajdziemy ukryte ogrody i nastrojowe studnie. Ponadto Siena obróciła konserwatyzm w jedną ze swoich zalet, dzięki czemu rygorystyczne przepisy dotyczące średniowiecznych budynków zabezpieczają krajobraz tego miasta.

Jak przystało na miasto o tak mistycznej atmosferze, historia jego początków wywodzi się z mitów o wilkach i świętych męczennikach. Ta starożytna republika rozkwitła w latach 1147 – 1529, i niedługo później została częścią Wielkiego Księstwa Toskanii. Zmiany są nie do pomyślenia dla Sieneńczyków, a tutejsi obywatele najlepiej czują się podczas legendarnych wyścigów konnych Palio. Burzliwa historia Sieny jako głównego rywala Florencji pobrzmiewa w duszach Sieneńczyków do dnia dzisiejszego, szczególnie w trakcie Palio.

Siena oferuje turystom przepiękny, pełen światłocieni główny rynek, a także ratusz i katedrę. Najbardziej odczuwalny jest tu jednak kameralny, średniowieczny najstrój zalegający w tajemnych alejkach i przytulnych zajazdach.

Wszystkie drogi prowadzą do Il Campo, pełnego uroku centralnego placu, który kształtem przypomina muszlę lub amfiteatr. Rok w rok, na placu tym świętuje się wyścigi konne Palio, symbol przywiązania Sieneńczyków do ich miasta. To niezwykle ważne dla mieszkańców wydarzenie przetrwało wojny, a także klęski głodu i dżumy. Miejscowi porównują Il Campo do ochronnego okrycia Dziewicy, która wraz ze Świętą Katarzyną ze Sieny pełni rolę patronki tego miasta. Usiądź na tarasie kawiarni na pochyłym zboczu placu i przyjrzyj się jego wybrukowanej powierzchni, która podzielona jest na dziewięć segmentów odzwierciedlających mądrą Radę Dziewięciu, która zarządzała Sieną od połowy XIII do początku XIV wieku. Ten okres dobrobytu był świadkiem powstania większości tutejszych pomników. Spróbuj wypatrzeć renesansową fontannę, która wieńczy plac. Marmurowa Fonte Gaia (Fontanna Radości) posiada kopie rzeźb Jacopo della Quercia, których oryginały znajdują się w Santa Maria della Scala.

Nazwa smukłej Torre del Mangia pochodzi od jej pierwszego dzwonnika, Mangiaguadagniego, zwanego także “rozrzutnikiem”. Kolejne pokolenia potwierdzają, że na tę piękną, 87-metrową wieżę, na której szczyt prowadzi aż 500 schodów, na pewno wydano wiele pieniędzy. Nagrodą dla odwiedzających jest niezwykły widok na różowy plac i dachy Sieny, nawet jeśli widoki z dachu katedry są jeszcze lepsze. Cappella in Piazza (Kaplica na Placu) u podnóża wieży została wzniesiona w 1378 roku w podzięce za koniec epidemii dżumy. W 2017 roku, po wygranej w Palio, rozentuzjazmowani mieszkańcy przypadkowo podpalili wieżę pochodniami. Na szczęście budynek przetrwał. Rezerwacje na tę atrakcję turystyczną nie są wymagane. Można ją odwiedzić bez wcześniejszej zapowiedzi (lub użyć biletu łączonego).



Adres: Piazza del Campo, Siena
Strona: www.comune.siena.it

U dołu Campo znajduje się Palazzo Publico, wspaniały ratusz zwieńczony wysoką i smukłą wieżą. Stanowi on centrum życia obywatelskiego Sieny od czasu ukończenia jego budowy w 1310 roku. Na zewnątrz, ta część placu pozostaje ciągle miejscem zgromadzeń po wielkich zwycięstwach lub porażkach na jakimkolwiek polu, a także miejscem spotkań towarzyskich o każdej porze dnia. Ze swoją blankowaną fasadą i powiewającymi sztandarami, Palazzo Pubblico stanowi gotycki majsterszyk z różowo zabarwionych cegieł i szaro-srebrnego trawertynu. Każdy spiczasty łuk jest uwieńczony czarno-białą tarczą, herbem Sieny, symbolizującym tajemnicę i czystość życia Matki Boskiej. Chociaż biurokraci nadal pracują w pocie czoła w części Palazzo Pubblico, jak to czynili przez ostatnie siedem wieków, duża część obiektu jest obecnie przeznaczona na Museo Civico.


Adres: Piazza del Campo, Siena
Strona: www.comune.siena.it

To wspaniałe muzeum miejskie zawiera jedne z największych skarbów miasta. To w nim, w olbrzymiej Sala del Mappamondo zbierała się rada miejska Sieny, choć obecnie nie ma już olbrzymiego globusa, który niegdyś zdobił ściany tego pomieszczenia. Museo Civico prezentuje sztukę średniowiecznego miasta z przekazem moralnym dla wszystkich mistrzów. Także tutaj znajduje się Maestà Simone Martini’ego, rozmarzona Madonna siedząca na misternym tronie. Na ziemię sprowadza nas portret średniowiecznego najemnika, wyniosłego Guidoriccio - Siena zawsze obstawiała obie strony. Wizerunek tego przyzdobionego diamentami condottiero (najemnego żołnierza) jest często powielany na kalendarzach i pudełkach panforte. Warto jednak wspomnieć, że mimo protestów Sieneńczyków, w ostatnich latach pojawiły się wątpliwości co do autentyczności tego fresku. Historycy sztuki twierdzą, że mniejszy obraz odkryty poniżej dużego panelu jest oryginałem Martiniego, a praca którą widzimy obecnie została wykonana długo po jego śmierci. Alegoria Dobrego i Złego Rządu, którą namalował w 1338 roku Lorenzetti, pokazuje dobrobyt jako mozaikę schludnych pól i pracowitych rolników kopiących ziemię. Zły Rząd jest przedstawiony jako opustoszałe miejsce, zrównane z ziemą przez diabolicznego tyrana z sieneńską wilczycą u jego stóp. Realizm i pełne ekpresji twarze dodają tej alegorii emocjonalnego wyrazu.


Adres: Piazza del Campo 1, Siena
Strona: http://www.enjoysiena.it/it/attrattore/Museo-Civico/

Katedra Sieneńska znajduje się naprzeciwko kościoła Santa Maria della Scala. Uwieńczona iglicami gotycka fasada to feeria zielonych, różowych i białych marmurów, przypominająca bogato lukrowane ciasto. Il Duomo została wybudowana w 1220 roku jako romański kościół o zaokrąglonych łukach, ale szybko uzyskała swoją gotycką, ustrojoną iglicami fasadę. Pasma czarnego, białego i zielonego marmuru zostały inkrustowane różowym kamieniem i uwieńczone naturalistycznymi posągami autorstwa Giovanniego Pisano. Wnętrze katedry to pokaz kreatywności, która wymknęła się spod kontroli – orientalne abstrakcje, bizantyjskie formalizmy, gotycka wzniosłość i romańska oszczędność. Zawrotne światłocienie kreowane są przez czarno-białe ściany, sięgające aż do gwieździsto-niebieskiego sklepienia. Inkrustowana podłoga wzbudza zachwyt, chociaż często jest ukryta przed naszym wzrokiem. Rzemieślnicy sieneńscy pracowali nad tym marmurowym pavimentazione w latach 1372 – 1562. Giorgio Vaspari nazwał ją “najpiekniejszą podłogą jaka kiedykolwiek powstała”. Ośmiokątna marmurowa ambona to gotycki majstersztyk autorstwa Nicola Pisano; obecnie jest poddana konserwacji. Zbudowana w 1226 roku, jest dramatycznym i płynnym rozwinięciem jego uroczystej ambony w katedrze w Pizie. Krypta, która została odkryta w 1999 roku, to niezwykłe znalezisko; posiada ona freski wywodzące się ze szkoły Duccio. Ponieważ freski były doskonale ukryte przez tak długi czas, intensywność kolorów promieniuje żywymi barwami błękitu, złota i czerwieni. Biorąc pod uwagę, że freski pochodzą z roku 1280, ich "współczesna" ekspresja jest tym bardziej godna uwagi. W podziemiu katedry można zanurzyć się w doznaniach trójwymiarowego mapowania; jest to wliczone w cenę biletu.

Bilet: Bilet Opa Si Pass jest ważny przez 3 dni i umożliwia wstęp do katedry, biblioteki, baptysterium, Bramy Niebios, Museo dell’Opera i panoramy.


Adres: Museo dell’Opera, Piazza del Duomo, Siena
Strona: www.operaduomo.siena.it

Katedra i Muzeum Katedralne powinny być zwiedzane razem, ponieważ mają wiele wspólnych przestrzeni. Muzeum znajduje się we wschodniej częsci katedry i ma w posiadaniu oryginały posągów Pisano znajdujących się na fasadzie. Najbardziej podziwiane dzieło sztuki w Sienie to Maestà autorstwa Ducciego, Dziewica na Tronie, które zdobiło główny ołtarz do 1506 roku. Jest to największy znany przykład średniowiecznego malarstwa tablicowego; dzieło to było przeniesione z pracowni artysty do Duomo w eskorcie procesji z pochodniami w 1311 roku. Choć zostało ono stworzone w stylu bizantyjsko-gotyckim, jest przesiąknięte melancholijnym wdziękiem. Delikatnej, złotej i czerwonej kolorystyce towarzyszy wdzięk linii Ducciego, która miała wpływ na sieneńskie malarstwo przez następne dwa wieki. Sieneńczycy są przekonani, że Giotto skopiował Ducciego, poświęcając przy tym piękno na rzecz naturalizmu. Na wielu odwiedzających największe wrażenie wywiera spacer po dachu, znany jako Panorama z Nieukończonej Fasady. Z tego miejsca można zobaczyć prawdopodobnie najpiękniejsze widoki w Sienie. Widok zachodu słońca z dachu to kwintesencja tego miasta: średniowiecznego arcydzieła z czerwonej cegły. Tak zwana Brama Niebios również pozwala nam dojść na dach katedry. Jest to przechadzka ponad nawą z jej ozdobionym gwiazdami sklepieniem, podczas której możemy spojrzeć do środka i na zewnątrz katedry oraz kopuły.

Bilet: Bilet Opa Si Pass jest ważny przez 3 dni i umożliwia wstęp do katedry, biblioteki, baptysterium, Bramy Niebios, Museo dell’Opera i panoramy.


Adres: Museo dell’Opera, Piazza del Duomo, Siena
Strona: www.operaduomo.siena.it

Naprzeciwko katedry stoi najbardziej niezwykły budynek w Sienie. Powstał on 1000 lat temu jako szpital i pełnił tę funkcję do czasu przekształcenia go we wspaniałe muzeum i centrum wystawowe.W czasach średniowiecznych był on jednak zawsze czymś więcej niż szpitalem. Ten wypełniony sztuką kompleks posiadał noclegownię dla pielgrzymów, dom dla biedaków, sierociniec, kościoły pełne fresków oraz spichlerze. Często opisywany jako miasto w mieście, może być zwiedzany poprzez sieć tuneli. Symbolicznie, jako dowód na to, że pełnił on rolę sanktuarium dla wszelkich przybyszów, drzwi do szpitala nigdy nie miały zamka. W Sali Pielgrzymów znajdują się freski najlepszych XV-wiecznych sieneńskich artystów, przedstawiające opiekę nad chorymi. Freski przedstawiające pielęgniarki, rozdawanie jałmużny i porzucone dzieci odsłaniają człowieczy wymiar miasta, nieobecny w świetlanej sztuce religijnej. Nowe instalacje wideo objaśniają najważniejsze elementy, ale nie odbierają niczego z majestatu kościoła Santa Maria.


Adres: Spedale di Santa Maria della Scala, Piazza Duomo 2, Siena
Strona: www.santamariadellascala.com

Skupiając się na głównych zabytkach nie można zapomnieć o urokach bocznych uliczek. Historia miasta rozwija się tutaj jak średniowieczny sztandar. Przyjazna ruchowi pieszemu Siena posiada dobrze zachowane mury i gościnne bramy. Zagub się w sieci średniowiecznych uliczek i natknij się na sekretne podwórza, fontanny, a także zaskakująco rustykalne widoki. Przejdź się wiejską aleją Via del Fosso di Sant’Ansano, która biegnie za Santa Maria della Scala, lub przyjrzyj się byłemu domowi Świętej Katarzyny i sąsiedztwu Fontebrada (Costa di Sant’Antonio). Przespaceruj się do Santa Maria dei Servi, aby znaleźć równie nastrojowe widoki i subtelny kościół. Uniknij letnich tłumów trzymając się tych bocznych ulic, albo po prostu weź udział w tematycznej pieszej wycieczce. Wszystkie drogi prowadzą z powrotem do Campo, które jest najbardziej zjawiskowe późnym popołudniem, po dniu spędzonym w cieniach murów miasta.


Strona: www.guidesiena.it

Siena zawdzięcza znaczną część swojej odmienności contrade, siedemnastu dzielnicom miasta utworzonym w średniowieczu. Dzielnice te ciągle jeszcze symbolizują sieneńskie poczucie przynależności: każde sąsiedztwo ma swoją flagę, fontannę i czcionkę, a także swoje motto, muzeum i kościół. Tabliczki na ścianach potwierdzają, w której contrada jesteś: Wilk, Sowa, Jednorożec, Gąsienica, czy też Gęś. Chrzciny i pogrzeby obchodzone są wspólnie, a tradycyjny Sieneńczyk/Sienenka poślubi wyłącznie kogoś ze swojej contrada. Potęga contrada daje się odczuć szczególnie podczas wyścigów konnych Palio, które rządzą pasją wszystkich mieszkańców. Każda dzielnica mobilizuje swojego jeźdźca do zwycięstwa. Aby zapoznać się z tym tajemnym światem, zamów wycieczkę po contrada i zwiedź poszczególne muzea, kościoły oraz stajnie.


Strona: www.guidesiena.it

Ta główna galeria malarstwa posiada najlepszy zbiór sztuki sieneńskiej i znajduje się w odpowiednio gotyckim Palazzo. Wczesne pokoje są wypełnione Madonnami: o pełnych policzkach, bladymi, niedostępnymi, lub ciepło człowieczymi. Stylizowane Madonny Matteo di Giovanniego ustępują miejsca uczuciowemu Zwiastowaniu Lorenzettiego i promieniejącej Madonnie Ugolino di Neri. Madonna Neroccio di Bartolomeo jest tak samo wiarygodna jak Masaccio. Dla odmiany, makabryczne śmierci mało znanych świętych współzawodniczą z olbrzymim średniowiecznym krucyfiksem z naturalistycznymi strugami krwi. Słynne krajobrazy i surrealistyczne perskie miasto przypisywane Lorenzettiemu były prawdopodobnie namalowane wiek później przez Sasetta, ale jego Madonna dei Carmelitani stanowi radykalną kawalkadę sieneńskiego życia.


Adres: Palazzo Buonsignori, Via San Pietro 29, Siena
Strona: http://www.enjoysiena.it/it/attrattore/Pinacoteca-Nazionale-di-Siena/

Jest to region poważnych smakoszy, z obfitą kuchnią, w parze z którą idą regionalne wina, od prostego Rosso di Montalcino po bardziej skomplikowane Brunello di Montalcino. Popularne są solidne chłopskie dania, takie jak zuppa di fagioli - zupa fasolowa, crostini z kurzymi wątróbkami, tagliatelle z truflami, lub domowy makaron pici z sosem mięsnym. Sieneńczycy lubią również słodycze i ciasta; mają nawet swojego świętego, który sprawuje nad nimi pieczę - San Lorenzo (Święty Wawrzyniec). Panforte, bogate, sycące ciasto z owoców, orzechów i miodu pochodzi z 1205 roku i często towarzyszy mu słodkie Vin Santo. Jeszcze starsze jest Panpepato, jego intensywniej przyprawiona wersja. Ten delikates był początkowo domeną sieneńskich zakonnic, które strzegły swoich przepisów, będących istotnym źródłem dochodu. Gdy rozbolą Cię nogi, odpocznij w historycznej kafejce i spróbuj tych wypieków – zobacz pod Zakupy. Zobacz także Jedzenie i Picie w Montepulciano, Pienza i Val d’Orcia.

Zaraz obok Campo, ta wykwintna gospoda w stylu retro podaje lekkie, nie do końca poważne wersje klasycznych dań toskańskich. Ta niezawodna restauracja z wyższej półki znajduje się w starej aptece i zielarni i posiada autentyczne wnętrze z ciemnego drewna i marmuru. Miejscowi cenią tutejsze antipasti oraz makarony, a także dania z królików i gołębi. Lista win obejmuje wina i oliwę z posiadłości właścicieli w Montalcino.


Adres: Via del Porrione 33, 53100 Siena
Strona: www.osterialelogge.it

Jeśli chodzi o wygląd, wnętrze tej restauracji posiada klasyczny toskański wiejsko-elegancki styl, jej ściany mają odsłonięte cegły, a sam budynek znajduje się tuż obok Campo. W przeciwieństwie do wnętrza, dania są wymyślne i międzynarodowe, a w parze z nimi idzie wyjątkowa lista win. Zarządzana przez właściciela-kucharza, ta droga i ekskluzywna restauracja podaje pomysłowe dania, takie jak zupa z wiśni i krewetek. Bądź przygotowany na kulinarne niespodzianki.


Adres: Address:Via del Porrione 28, 53100 Siena

Ta romantyczna restauracja przylega do średniowiecznych murów miasta. Główny (średniowieczny) pokój jest o wiele lepszy niż zatęchłe etruskie groty o łukowatych sklepieniach, gdzie je się jak w etruskim grobowcu. Menu jest toskańskie, z wariacjami. Wśród przekąsek są toskańskie wędliny i ser Pecorino podawany z zagęszczonym Chianti Classico. Po nich można zmówić stek po florencku, risotto z prawdziwkami, lub pieczeń z dzika z warzywami z rusztu. Podczas sezonu na trufle, dania do spróbowania to między innymi trufle z “Crete Sienesi”, miejsca o księżycowym krajobrazie na wschód od Sieny. W zależności od dania, ceny są średnio wysokie lub wyższe.


Adres: Via Franciosa 25- 29, 53100 Siena
Strona: www.osteriadadivo.it

W tej przystępnej gospodzie i barze winnym nastrój liczy się tak samo jak jedzenie. Ściany z odsłoniętymi cegłami nadają ton temu wyjątkowemu miejscu, które posiada także średniowieczną wieżę. Restauracja jest gościnna, o zrelaksowanej atmosferze. Bywalcy przychodzą zjeść sycące antipasti, makarony, dania z rożna i toskański stek “Chianina”. Inne popularne danie to pici al ragu, ulubiony w Sienie sos mięsny z kawałkami spaghetti. Restauracja szczyci się tym, że nie pobiera opłat za wstęp i usługę.


Adres: Via dei Termini 7, 53100 Siena
Strona: www.enotecaiterzi.it

Ten bar przekąskowy połączony z delikatesami jest bardzo wygodny, jeśli chce się zjeść lunch w biegu. Położony na jednym z najładniejszych placów miasta w pobliżu Campo, prowadzony jest przez sympatycznego toskańskiego miłośnika dobrego jedzenia. Jego specjalność to panini nadziane mięsem lub serem, które popija się kieliszkiem wina. Swojemu zamiłowaniu do sera, Gino zawdzięcza swojski przydomek - “Król Parmezanu i Pecorino”. Koniecznie spróbuj serów Gorgonzola i Taleggio, sieneńskiego salami i porchetty, lub sałatki z karczochów i pomidorów.


Adres: Piazza del Mercato 31, 53100 Siena

Główne ulice ze sklepami to Via Banchi di Sopra i Via di Città. Nie oczekuj efekciarskich centrów handlowych. Zakupy w Sienie są jak same miasto: niezbyt ekstrawaganckie i na małą skalę. Siena posiada jednak wiele kuszących sklepów z żywnością, eleganckich butików i sklepów z ekscentrycznymi rękodziełami. Najlepsze rzeczy, jakie można tu kupić to toskańskie przysmaki, takie jak oliwa, wino, wypieki i sery. W środowe poranki odbywa się tu targowisko wokół Fortezza Medicea (Forteca Medyceuszów) i La Lizza. Rozejrzyj się za tanimi ubraniami, torebkami ze skóry i artykułami spożywczymi.

Jest to bar i ciastkarnia, najbardziej znane miejsce, w którym można dostać panforte. Prowadzone jest przez rodzinę gwiazdy popu, Gianna Nannini. Panforte, przyprawione sieneńskie ciasto, zwykło być uważane za przysmak na Boże Narodzenie lub specjalne święta, ale obecnie jest jadane przez cały rok. Swój intensywny smak zawdzięcza wyjątkowej kompozycji z miodu, migdałów, orzechów laskowych i kandyzowanej skórki pomarańczy oraz sekretnej mieszance przypraw, takich jak cynamon i gałka muszkatołowa.


Adres: Bar Conca d’Oro, Banchi di Sopra 24, 53100 Siena
Strona: https://en.nanninidolciecaffe.com/

Ta ciastkarnia znajduje się w miejscu, które przypuszczalnie było warsztatem Duccio. Wyjaśnia to obecność szerokiej średniowiecznej bramy, koniecznej do przeniesienia jego mistrzowskiego dzieła, Maesta, do katedry. Przyjdź tu na ricciarelli, małe ciastka migdałowe, łagodniejsze niż panforte.


Adres: Via Stalloreggi 91, 53100 Siena

Jeszcze jeden egzotyczny sklep z sieneńskimi wspaniałościami; wkomponowany w byłe stajnie pałacu patrycjuszy. Sklep ten, założony w 1879 roku, sprzedaje sienejskie wypieki. Egzotyczne przyprawy dotarły do Sieny przez szlak pielgrzymkowy Via Francigena i wiele z nich znajduje zastosowanie w średniowiecznych przepisach używanych do dnia dzisiejszego.


Adres: Via di Citta 71, 53100 Siena

Aby nacieszyć się Sieną, zaufaj swoim nogom, ale pamiętaj, że jest ona bardziej górzysta niż się wydaje. Siena jest obszarem dla pieszych i chodzenie jest jedną z największych przyjemności jakie oferuje to miasto. Z drugiej strony, Siena jest koszmarem dla zmotoryzowanych, więc najlepiej jest przed wizytą zostawić samochód na parkingu. Średniowieczna Siena nie została zaprojektowana dla samochodów. Miasto należy do systemu ZLT (Strefa Ograniczonego Ruchu), a jego historyczne centrum jest zamknięte dla większości ruchu. Parkingi są poza murami miasta. Polecamy Parcheggio Stazione (Piazzale Fratelli Rosselli) dla dworca kolejowego oraz dla centrum, do którego co 15 minut odjeżdża miejski autobus (linie Tiemme). Centrum jest też dostępne z Parcheggio Il Duomo (Via del Nuovo Asilo). Dwa pozostałe parkingi, San Francesco oraz Santa Caterina/Fontebranda, mają ruchome schody w kierunku centrum. Pełna informacja o parkingach dostępna jest na stronie www.sienaparcheggi.com.

Siena nie leży na żadnej głównej linii kolejowej, więc lepszym wyborem jest autobus. Stacja kolejowa jest też położona mniej centralnie niż dworzec autobusowy na Piazza Gramsci. Jeśli przyjeżdzasz pociągiem (www.trenitalia.com) z Florencji, musisz się przesiąść w Empoli. Jeżeli jedziesz z Rzymu, przesiądź się w Chiusi. Często jeżdżące autobusy łączą Sienę i Florencję (1godz. 15 min., tel: 0577 204111, www.tiemmespa.it), a także San Gimignano, Montalcino i Montepulciano. Zwiedzając Florencję lub winnice i piękne miasta położone na wzgórzach wokół Sieny, korzystaj tylko z transportu publicznego. Główny postój taksówek znajduje się na Piazza Matteotti. Dawanie napiwków nie jest oczekiwane.