Colle di Val d'Elsa

Colle di Val d'Elsa, położone na południe od San Gimignano, znane jest jako „kryształowe miasto” – swój sukces zawdzięcza właśnie kryształom. Na szczęście jest to także piękna miejscowość, która kiedyś znajdowała się na szlaku pielgrzymkowym Via Francigena, prowadzącym z Canterbury do Rzymu. W czasach średniowiecza odegrała także swoją rolę w niekończących się bitwach pomiędzy frakcjami Gwelfów i Gibellinów, potrzebującymi fortyfikacji, by przetrwać. Dziś jest to interesujące miasto, składające się z dwóch części: dominującego historycznego centrum na wzgórzu i nowszej ruchliwej dzielnicy, znajdującej się poniżej. Niższe, „nowe” miasto to nieco chaotyczna sieć budynków, które powstały wokół fabryki kryształów - w końcu Colle jest największym włoskim producentem szkła i kryształu. Po szybkiej wizycie w dolnym mieście udaj się do zabytkowego górnego miasta. Tutaj dominuje średniowieczny nastrój, z główną ulicą, wzdłuż której ciągnie się rząd dostojnych rezydencji z XVI wieku. Rozkoszuj się widokami na toskańskie krajobrazy wokół, a następnie udaj się na lunch do lokalnej gospody.

Miasto Colle di Val d'Elsa znajduje się w sercu Toskanii, w pobliżu Sieny, Florencji i etruskiej Volterry, co czyni je wygodną bazą wypadową do wycieczek po tych miastach. Colle di Val d'Elsa jest także punktem wyjściowym dla wycieczek po wsi, szczególnie po regionie Chianti - krainie wina, w której można niespiesznie wędrować po miejscowościach takich jak Castellina i  Radda. Aby zobaczyć średniowieczne miasteczka i wieże, odwiedź słynne San Gimignano lub spokojniejsze miasto Monteriggioni - położoną na szczycie wzgórza, otoczoną murami dawną twierdzę, strzegącą północnych granic terytorium Sieny. Inne atrakcje to piesze lub rowerowe wycieczki do Poggibonsi, lub wyprawy po winnicach Chianti.

Colle di Val d'Elsa nie jest klasycznym toskańskim miasteczkiem położonym na wzgórzu. W odróżnieniu od wielu toskańskich miejscowości nadających się do umieszczenia na pocztówkach może się pochwalić długą tradycją przemysłową. Od czasów średniowiecza Colle podzieliło rzekę Elsa na kanały, aby zasilić młyny i papiernie. Produkcja papieru przyniosła dobrobyt w XVI wieku, ale żelazo i kryształy stopniowo wyparły ją w XVII wieku. W rezultacie powstało miasto przemysłowe, które nie jest zależne od turystyki. Nawet w górnym mieście sklepy są wypełnione drobnymi wyrobami szklanymi wykonanymi w fabrykach w dolinie. Z dolnego miasta możesz podziwiać imponującą nowoczesną fontannę na Piazza Arnolfo de Cambio, a następnie udać się do dobrze zachowanego górnego miasta. Oprócz Muzeum Kryształów (patrz niżej) ta część nie ma zbyt wiele do zaoferowania. Zbudowana w bastionie otoczonym fosą La Porta Volterrana jest średniowieczną bramą, prowadzącą do piękniejszego miasta górnego, z jego ciekawymi, tunelowymi uliczkami. Niewielka główna ulica otoczona jest okazałym rzędem XVI-wiecznych rezydencji, odgrodzonych jedynie wiaduktem, z którego rozciągają się wspaniałe widoki na otaczający krajobraz. W tym dobrze zachowanym średniowiecznym centrum zdecydowanie warto przejść się wzdłuż wspaniale wyglądających rezydencji, w których niegdyś mieszkały panujące rodziny. Aby wprowadzić się w średniowieczny nastrój, zachęcamy do zwiedzenia niesamowitego Duomo i muzeum miejskiego, zanim wybierzesz jeden ze szlaków kryształowych (patrz niżej). Jeśli jesteś bardziej w nastroju na wyprawę do starożytnej Toskanii, małe muzeum archeologiczne w Palazzo Pretorio eksponuje znaleziska z terenów Val d'Elsa, od etruskich luster z brązu po wielkie hellenistyczne wazy.

Museo Archeologico Ranuccio Bianchi Bandinelli
Piazza Duomo 42
53034
Colle di Val d'Elsa
Tel.: (+39) 0577 922954
www.museocolle.it

Biura turystyczne Colle Val d'Elsa: Pro-Loco (Górne Miasto)
Via del Castello 33 / b
Colle Alta
Tel.: (+39) 0577 922791

Punto Citta (Dolne Miasto)
Piazza Arnolfo di Cambio 9
Colle Bassa
Tel.: (+39) 0577 921334

Miasto to jest nazywane „miastem kryształów” (città del cristallo). Przemysł związany z ich produkcją  może poradzić sobie z każdym projektem, od klasycznego do najnowocześniejszego, i oferuje intrygujący wgląd w lokalną historię. Przemysł szklarski Colle przypuszczalnie ma swe początki w 1331 roku, kiedy to miasto zostało niezależnym, samorządnym podmiotem. Prawdziwy rozwój nastąpił w XVII wieku, kiedy ród Usimbardi ponownie wprowadził produkcję szkła w bardziej systematyczny i zorganizowany sposób. Przemysł szklarski stopniowo przestawił się na produkcję szkła ołowiowo-szklanego, a do XIX wieku Colle zyskało przydomek włoskiej Bohemii, ze względu na swoją wiedzę o kryształach. W 1820 roku francuski producent szkła Francesco Mathis otworzył fabrykę kryształów w dolnej części miasta. Dziś Colle di Val d'Elsa odpowiada za 95% włoskiej produkcji kryształów i 15% produkcji na całym świecie. W pierwszą niedzielę każdego miesiąca można tu zobaczyć proces powstawania szkła podczas pokazu na wolnym powietrzu. Możesz przyjrzeć się pracy szklarzy, grawerujących kielichy do wina i realizujących najbardziej skomplikowane projekty lub szklane rzeźby uformowane w kształty łabędzia, ślimaka, konia lub ryby, wszystko to zrobione ze stopionego szkła. Pokazy odbywają się często w historycznym centrum przy via della Misericordia, w pobliżu katedry, około godziny 15.00, ale w celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji należy skontaktować się z biurem turystycznym.
Muzeum Szkła Kryształowego w Dolnym Mieście prezentuje kolekcję ręcznie wykonanego szkła kryształowego od średniowiecza do XX wieku, a także objaśnia techniki produkcji. Muzeum mieści się pod ziemią, pod dawną fabryką szkła, w której kiedyś znajdowały się piece. Museo del Cristallo jest obecnie zamknięte z powodu remontu aż do 2019 roku, ale w międzyczasie niektóre z kolekcji są nadal udostępniane w innych miejscach w mieście. Zobacz niektóre z najlepszych eksponatów w Museo San Pietro (na via Gracco del Secco 102) i w Palazzo dei Priori (33 via del Castello). Po zapoznaniu się z historią kryształu zajrzyj do lokalnych sklepów, aby kupić kilka wyrobów na pamiątkę.

Museo del Cristallo
via dei Fossi 8A
Colle di Val d'Elsa
(Colle Bassa / Dolne Miasto).
Tel.:(+39) 0577 924135
www.museodelcristallo.it

Biura turystyczne
Colle Val d'Elsa: Pro-Loco (Górne Miasto)
Via del Castello 33 / b
Colle Alta
Tel.: (+39) 0577 922791

Punto Citta (Dolne Miasto)
Piazza Arnolfo di Cambio 9
Colle Bassa
Tel.: (+39) 0577 921334

Załóż sportowe lub trekkingowe buty i wybierz się nad turkusową rzekę Elsa, by spędzić wspaniałe chwile, szczególnie latem. Znana jako Sentierelsa, ścieżka wzdłuż rzeki Elsa nadaje się dla wszystkich, z wyjątkiem najmniejszych lub nieprzepadających za przygodami dzieci. Wije się ona wzdłuż rzeki, ale także przecina ją w kilku punktach. Trasa jest czasami dość wąska i kręta, a niekiedy trzeba się nawet wspinać po skałach. Nagroda pojawia się w formie lagunowych basenów, wodospadów, zacienionych lasów i ciszy oraz spokoju. Jeśli dopisze Ci szczęście, zobaczysz czaplę lub zimorodka. Oprócz dużego wodospadu na trasie znajduje się tu też kilka mniejszych, a także grota i kuszące baseny. Największy wodospad, znany jako Cascata del Diborrato, charakteryzuje piętnastometrowy spadek, a woda spływa kaskadą do głębokiego na metr basenu. Przez wiele stuleci było to typowe kąpielisko dla mieszkańców Colle di Val d'Elsa.
W szczycie lata warto zrobić sobie piknik i popływać w rzece. Po drodze widoczne są również ślady systemu wodnego z wczesnego średniowiecza, który pomógł uregulować rzekę Elsa. System ten, zwany przez mieszkańców  „le Gore”, najpierw był wykorzystywany do zasilania młynów, a później odegrał znaczną rolę we wczesnej industrializacji miasta. Tablica nadrzeczna wskazuje, że dawny układ wodny został przebudowany w 1606 roku, w czasie dominacji Wielkich Książąt Medici. Możesz dołączyć do tej łatwo dostępnej ścieżki bezpośrednio za mostem Gracciano (il ponte di Gracciano, zwanym także il ponte di San Marziale), na południe od Colle di Val d'Elsa. Ścieżka biegnie wzdłuż koryta rzeki przez 2 km, aż do dzielnicy San Giorgio. Trasa ta jest teraz chroniona i stanowi część Parku Rzecznego Górnej Val d'Elsy. Oprócz ścieżki zajmuje on cały obszar rozciągający się od Ponte Santa Giulia do Ponte di Spugna, w tym tak zwane Caldane, źródła termalne, sięgające czasów Etrusków. W miejscu, w którym rozpoczyna się wycieczka, znajduje się  duży parking. Jeśli interesuje Cię coś więcej niż pływanie, zarezerwuj wycieczkę po parku turystycznym.

Opis Sentierelsa: https://www.visitcolledivaldelsa.com/en/elsa-river-trail-sentierelsa/

Wycieczki z przewodnikiem w niedziele można zarezerwować w biurze turystycznym Colle di Val d'Elsa
Pro Loco Colle di Val d'Elsa


Tel: (+39) 0577 922791
Strona: turisticocolle@tiscali.it

Rejon Val d'Elsa jest odpowiedni zarówno dla doświadczonych rowerzystów, jak i dla początkujących. Sceneria obejmuje winnice, wzgórza pokryte cyprysami, zalane słońcem gaje oliwne i pola żółto kwitnących słoneczników. Rozważ wynajęcie roweru i wyruszenie w podróż po uroczych wioskach, łącznie z trasami do Monterrigioni lub San Gimignano.

Najłatwiejsza trasa w Colle di Val d'Elsa jest dostępna dla wszystkich grup wiekowych i może być wykorzystana na dwa sposoby: spacer lub jazdę rowerem. Ta popularna ścieżka rowerowa łączy Colle di Val d'Elsa z Poggibonsi, dwa największe miasta w Val d'Elsa. Największą atrakcją trasy, otworzonej w 2011 roku, jest położenie szlaku wzdłuż nieużywanych torów kolejowych i brak ruchu samochodowego. Ta mało używana linia była kiedyś połączona z trasą Siena-Empoli ale została ostatecznie zamknięta pod koniec lat 80. Przebudowana jako ścieżka dla rowerzystów i spacerowiczów trasa o długości nieco ponad 7 km jest płaska, łatwa i spokojna, co zapewnia przyjemny spacer lub krótką przejażdżkę rowerem. Ścieżka podąża wzdłuż rzeki Elsa i wije się po okolicy, kusząc ławkami i tablicami informacyjnymi umieszczonymi w najbardziej malowniczych miejscach wzdłuż trasy.

Znacznie dłuższy szlak rowerowy łączy Colle di Val d'Elsa i Monteriggioni, z możliwością wyboru różnych tras. 40-kilometrowa trasa wiedzie przez winnice i gaje oliwne, po mieszance utwardzonych ulic, wiejskich ścieżek i polnych dróg. Obejmuje ona zróżnicowany teren i przecina Val d'Elsa, przejeżdżając przez romańskie opactwo Abbadia Isola w drodze do ufortyfikowanego Monteriggioni, otoczonego XIII-wiecznymi murami. Alternatywna trasa, często używana przez lokalnych rowerzystów do przejażdżek treningowych, wiedzie po zalesionych wzgórzach wokół Monte Maggio i oferuje piękne widoki na Sienę. Jeszcze piękniejsza jest 42-kilometrowa droga Colle di Val d'Elsa do San Gimignano, którą najlepiej przebyć w odwrotnym kierunku. Rowerzyści mogą podziwiać niskie wzgórza pokryte winnicami, gajami oliwnymi i bujnym lasem, krajobraz praktycznie niezmieniony od średniowiecza. Alternatywna trasa to dużo trudniejsza, bardziej wymagająca jazda z pięknymi widokami na pagórkowate wzgórza i trzy prowincje.

Ścieżka rowerowa Colle di Val d'Elsa do Poggibonsi (tylko w języku włoskim): https://sentieridicioccolata.it/la-ciclabile-del-trenino-poggibonsi-colle/


Adres: Gippo bike (bike hire including electric bikes):
Localita Pian dell’Olmino 77
53034 Colle Val d’Elsa.
Tel: (+39)0577 904405
Strona: www.gippobike.it

San Gimignano znajduje się zaledwie 14 km na północny-zachód od Colle di Val d'Elsa, warto więc wybrać się na wycieczkę do tego średniowiecznego cudu Toskanii, który ze względu na swoje spektakularne położenie jest jednym z najpopularniejszych wśród turystów miast w regionie. Udaje mu się jednak wznieść ponad tłumy gości - dzięki swoim charakterystycznym średniowiecznym wieżom i murom, San Gimignano jest jednym z najsłynniejszych symboli Toskanii. Strzeliste domy-wieże pełniły funkcje obronne i świadczyły o znaczeniu i pozycji rodziny. Obecnie widoki wież na tle nieba to jedna z najbardziej spektakularnych atrakcji regionu. W czasach swojej świetności miasto mogło się pochwalić 72 wieżami, z których tylko 14 pozostało do dziś. Domy-wieże były rezydencjami zamkowymi, służącymi zarówno jako magazyny, jak i twierdze. Zaraza w 1348 roku pozbawiła życia znaczną część lokalnej ludności, a miasto przez wieki stanowiło zaścianek w porównaniu z innymi rejonami, jednak dzięki temu dziś San Gimignano sprawia wrażenie, jakby wydostało się prosto z kapsuły czasu, chociaż daleko mu do sennej miejscowości. Nadmierna popularność i czasami zawyżone ceny są jedynymi minusami, ale nie powinny powstrzymać Cię przed przyjazdem.
Same wieże sprawiają, że wizyta w tej średniowiecznej kapsule czasu jest warta zachodu. Znajdź czas, by wspiąć się na Torre Campatelli, otwartą obecnie dla zwiedzających. Była ona domem dla ostatniego mieszkańca znakomitego florenckiego klanu. Oprócz średniowiecznego pejzażu najważniejszymi miejscami w okolicy są kościoły i budynki publiczne. Najwspanialsze z nich są zgromadzone wokół trójkątnego Piazza della Cisterna i Piazza del Duomo. Palazzo Comunale znajduje się w samym centrum miejskiego życia od czasów, kiedy Dante przybył z ambasadorską wizytą z Florencji.

Przed opuszczeniem miasta wybierz się na spacer wzdłuż murów miejskich do la Rocca, XIV-wiecznej twierdzy. Ta częściowo odrestaurowana forteca oferuje widoki na tarasowe ogrody i gaje oliwne oraz winnice, z których powstaje Vernaccia. Twierdza mieści także winiarnię, w której można spróbować i poznać historię trunku Vernaccia, najbardziej znanego wina w mieście. Możesz nawet zapisać się na wykłady na temat wina Vernaccia poprzez biuro turystyczne. Jeśli zostajesz na dłużej, ucieknij przed tłumami na wiejski spacer wzdłuż szlaków pielgrzymkowych Via Francigena, poza San Gimignano. Zobacz nasz pełny przewodnik po San Gimignano, aby uzyskać więcej informacji.


Adres: Museo Vernaccia
La Rocca
via della Rocca
San Gimignano
Tel: (+39)0577 941267
Strona: www.sangimignanomuseovernaccia.com

Volterra leży 28 km na zachód od Colle di Val d'Elsa i stanowi idealne miejsce na magiczną wycieczkę. To urzekające miasto, mniej turystyczne niż San Gimignano, Cortona czy Pienza, ale prawdopodobnie równie przekonujące. Volterra, usytuowana na majestatycznym, smaganym wiatrem grzbiecie górskim z widokiem na sieneńskie wzgórza, góruje nad otoczeniem i pozostaje najbardziej etruskim miastem Toskanii. Znajdująca się w niej Porta all'Arco, brama łukowa, to najlepiej zachowana brama etruska we Włoszech, pochodząca z IV wieku p.n.e. Częściowo przebudowana przez Rzymian, wciąż spoczywa na masywnych cokołach etruskich i jest jedyną zachowaną częścią murów z tej epoki. Volterra prezentuje jedne z najlepszych dzieł etruskich poza Rzymem, z najcenniejszymi skarbami wystawianymi w Museo Etrusco Guarnacci. Zostało założone w 1761 roku i jest to jedno z najstarszych publicznych muzeów w Europie i najlepsze muzeum w mieście. Urny pogrzebowe i sarkofagi alabastrowe obejmują całą gamę demonologii etruskiej i greckiej mitologii, w tym potwory morskie, greckich bogów,  gryfy z wielkimi dziobami i syreny. Każdy spacer przez Volterrę odsłania na nowo rzymskie ruiny, etruskie miasto, które Rzymianie dostosowali do swoich upodobań. Etruskie Velathri stało się Volterrae, ważnym rzymskim miastem, gdy Rzym przyłączył się do Etrurii w 351 roku p.n.e.

Poza swoją etruską częścią Volterra to wizualna reprezentacja wspaniałości średniowiecznego miasta. Piazza dei Priori, plac miejski, jest dowodem bogatego średniowiecznego dziedzictwa Volterry, z pięknem jej pałaców. Na placu dominuje wyniosły Palazzo dei Priori (1208), najstarszy ratusz w Toskanii, podobno stanowiący model dla Palazzo Vecchio we Florencji. Na południe od Piazza dei Priori znajduje się Piazza San Giovanni, religijne centrum Volterry. Ukoronowaniem rynku jest dwunastowieczna katedra Duomo z romańską fasadą w stylu pizańskim. Renesansowe budynki łączą się w zadziwiająco wdzięczny sposób ze średniowiecznymi domami miasta. Palazzo Incontri-Viti to imponująca posiadłość, która również sprawia wrażenie prywatnej rezydencji. Powstała jako dom dla wymagającego kupca handlującego alabastrem, a jego spadkobiercy nadal w niej mieszkają. Każdy salon jest wspanialszy od poprzedniego, ozdobiony sztuką, porcelaną i alabastrem, które przypominają zwiedzającym, że pałac ten należał niegdyś do jednego z najbogatszych mieszkańców Volterry. Po zwiedzaniu patrycjuszowskich pałaców udaj się do Le Cantine del Palazzo, etrusko-rzymskich piwnic pod Palazzo Incontri-Viti, na kieliszek wina lub posiłek w przypominającym jaskinię otoczeniu z rzymskim zbiornikiem na wodę jako dekoracją.

Żadna wizyta w Volterrze nie jest kompletna bez obejrzenia warsztatów rzeźbienia w alabastrze. Jak wszystko tutaj, nawet rzeźba alabastrowa jest dziedzictwem etruskim. Jest to jeden z wielu darów, które Etruskowie przekazali swoim potomkom w tym najbardziej etruskim z miast. Starożytni rzemieślnicy korzystali z alabastru od V wieku p.n.e., przede wszystkim przy rzeźbieniu pięknych urn pogrzebowych. W lokalnych muzeach i warsztatach natkniesz się na miski, urny, medaliony, przedmioty religijne, świeczniki, lampy, wazony i klasycystyczną rzeźbę.

Zakończ swój pobyt w sklepionej gospodzie Volterry i spróbuj zuppa volterrana, gęstej zupy warzywno-chlebowej, lub trippa alla volterrana (flaczków, gotowanych z pomidorami, kiełbasą i ziołami). Inne sycące dania to pappardelle di lepre (wstążki makaronowe w sosie z zająca) lub danie z tego samego makaronu z porcją dziczyzny (cinghiale). Więcej informacji o samym mieście można znaleźć w naszym pełnym przewodniku po Volterrze.

Castellina in Chianti, brama do tego słynnego rejonu winiarskiego, leży 20 km na wschód od Colle di Val d'Elsa. Warto odwiedzić w niej Muzeum Archeologiczne, aby zobaczyć znaleziska z grobów etruskich, w tym amforę przedstawiającą picie i ucztowanie, stanowiącą dowód na to, że wino było niegdyś oznaką statusu i spożywano je podczas rytuałów i ceremonii. Mimo że grobowce zostały zbudowane prawie 3000 lat temu, ich twórcy wydają się bardzo podobni do nas. Wejdź na szczyt, z którego roztacza się przepiękny widok na wzgórza Chianti, San Gimignano i Val d'Elsa. Powędruj w dół przez le Volte, osobliwą kamienną ulicę ze sklepieniem, wbudowaną w zbocze wzgórza.

Castellina do odpowiednie miejsce na degustację wina Chianti Classico w jednej z enotek. Znakiem rozpoznawczym na butelkach Chianti Classico jest Czarny Kogut, historyczny symbol Ligii Chianti. Pod koniec XIII wieku Castellina była pierwszą miejscowością Ligi Chianti, grupy trzech florenckich feudalnych zamków. Zajrzyj do L'Antica Trattoria alla Torre na lunch - ten mieszczący się przy głównym placu staroświecki zajazd serwuje toskańskie przysmaki na letnim tarasie. Spróbuj florenckiego steku z kością, grillowanych mięs i serów Pecorino, oczywiście popijanych winami Chianti Classico.

Po lunchu zjedz pyszne lody w Gelateria Castellina, znanej z eksperymentalnych smaków: od ricotty i figi po chili i czekoladę lub cytrynę z kiwi. Możesz też skusić się na ulubione dzieło właściciela, cantuccini i Vin Santo: ciasteczka migdałowe ze słodkim toskańskim winem. W Chianti nie da się uciec przed tym trunkiem. Przed wyjazdem zaopatrz się w toskańskie produkty spożywcze, w tym sery, ciastka i wędliny. Aby uzyskać porady dotyczące kultury Chianti, degustacji win, sugestii dotyczących posiłków lub zakupów, zobacz nasz przewodnik po Castellina in Chianti. Przeczytaj także nasz ogólny przewodnik po Chianti. Zwiedzanie winiarskiego regionu Chianti możesz kontynuować w Radda in Chianti, na wschód od Castelliny.

Adres: Castellina Archaeological Museum
Piazza del Comune 17
53011
Castellina in Chianti
T: (+39) 347 679075 & (+39)0577 742090
www.museoarcheologicochianti.com

L’Antica Trattoria alla Torre
Piazza del Comune 15
53011
Castellina in Chianti
T: (+39) 0577 740236
www.anticatrattorialatorre.com

Gelateria Castellina
Via IV Novembre 47
53011
Castellina in Chianti
T: (+39) 0577 741337
www.gelateriadicastellina.it/

Siena leży 26 km na południe od Colle di Val d'Elsa i stanowi doskonały cel niezapomnianej wycieczki. Jest to gotyckie, pełne autentycznego charakteru miasto o nieregularnym układzie z mnóstwem zaułków i wąskich uliczek. Wszystkie drogi prowadzą do Il Campo, urzekającego, przypominającego muszlę placu centralnego w kształcie amfiteatru. Usiądź w tarasowej kawiarni po pochyłej stronie placu i zwróć uwagę na podział brukowanej nawierzchni na dziewięć segmentów, reprezentujących Radę Dziewięciu, która rządziła Sieną od połowy XIII do XIV wieku. Rozważ wspięcie się na smukłą Torre del Mangia, z której rozpościera się niesamowity widok na różowy plac i dachy Sieny.

Po wczesnym lunchu wybierz się spacerkiem do Duomo - gotyckiej katedry w Sienie. Jej fasada stanowi mieszankę zielonego, różowego i białego marmuru, przypominającą wspaniałe ciasto z lukrem. Katedra w Sienie i Muzeum Katedralne powinny być postrzegane jako jedna całość, ponieważ dzielą kilka przestrzeni. Muzeum prezentuje oryginalne posągi Pisano na fasadzie oraz ulubione dzieło Sieny, Maestę - Matkę Boską Tronującą Duccia. Dla wielu odwiedzających równie imponujący jest spacer po dachu, znany jako Panorama z Niedokończonej Fasady. Są to prawdopodobnie najlepsze widoki na Sienę. Naprzeciwko katedry znajduje się Spedale di Santa Maria della Scala, najbardziej niezwykły budynek w Sienie. Powstał tysiąc lat temu jako szpital i był nim do czasu, aż w ostatnich latach odrodził się jako wspaniałe muzeum. W średniowieczu budynek był jednak zawsze czymś więcej niż szpitalem. Kompleks ozdobiony dziełami sztuki obejmuje byłe schronisko dla pielgrzymów, sierociniec, kościoły pełne fresków i spichlerze.
Nie pozwól, by Muzeum Sztuki w Sienie oślepiło Cię i odciągnęło od piękna bocznych uliczek, w których historia miasta rozwija się niczym średniowieczny sztandar. Siena, po której najlepiej poruszać się na piechotę, posiada dobrze zachowane mury i dawne bramy. Przebij się przez plątaninę średniowiecznych ulic i odwiedź sekretne dziedzińce i fontanny, a także zobacz zaskakujące widoki na zielone wzgórza wokół. Sprawdź nasz przewodnik po Sienie, aby znaleźć odpowiadające Ci atrakcje.

Biuro turystyczne w Sienie, Spedale di Santa Maria della Scala, Piazza Duomo (możliwe doradztwo).
Tel.: (+39) 0577 280551
www.terresiena.it

Przewodnik po Centro (spacery z przewodnikiem)
Tel.:(+39) 0577 43273
www.guidesiena.it

Wiodący producent Chianti Classico ma swoją posiadłość na wschód od Castelliny, ale nie zaprowadzą Cię do niego główne szlaki, tylko kręte, lokalne drogi pośród wzgórz Chianti. Ta działająca na południe od Raddy winnica znana jest w całych Włoszech i regularnie zdobywa nagrody. Castello di Ama nie jest nawet zamkiem, ale posiadłością znajdującą się na wzgórzu i restauracją umieszczoną w willi, w której znajduje się także centrum sztuki współczesnej. Na pierwszy rzut oka jest to kolejna tradycyjna borgo, kamienna wioska położona na wzgórzach Chianti. Powoli staje się jednak jasne, że wino, jedzenie i sztuka współczesna są częścią tego miejsca. To właśnie wina z tej winnicy oczarowały Baracka Obamę i jego żonę podczas ich prezydenckiej podróży do Toskanii.

Wino Toskańczyka Marco Pallanti, regularnie nagradzanego jako winiarz roku, znajduje się w pierwszej dziesiątce na świecie. Posiadłość San Lorenzo produkuje Chianti Classico gran selezione DOCG. 80-hektarowe winnice obejmują różne tarasy, od skalistego łupka po glinę i żwir, a kolejne 40 hektarów zostało przeznaczone na gaje oliwne. Oliwki służą do produkcji oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia DOP Chianti Classico.

Na tym terenie znajduje się również światowej klasy kolekcja sztuki współczesnej. Ten ambitny zbiór nosi nazwę Castello di Ama per l'Arte Contemporanea (Sztuka współczesna w Castello di Ama). Rzeźby pasują do otoczenia podobnie jak wina, a każdego roku do kolekcji dodawane są nowe dzieła. Castello di Ama adaptuje oryginalne budynki, takie jak kościół i piwnica z winami, aby w imponujący sposób zaprezentować instalacje artystyczne. Wystawiana sztuka wymaga chwili skupienia i zmusza do refleksji.

Współczesna sztuka jest tworzona na zamówienie przez takich artystów jak Anish Kapoor, Daniel Buren, Louise Bourgeois, Michelangelo Pistoletto, Hiroshi Sugimoto i Lee Ufan. Najbardziej interesująca i przystępna jest zapierająca dech w piersiach instalacja lustrzana autorstwa Daniela Burena, odzwierciedlająca pofalowane wzgórza. Rzeźba Louise Bourgeois zatytułowana Topiary jest genialnie ukryta pod kratą w piwnicy na wino i przedstawia żeńską postać, rozkwitającą w męskiego fallusa. Aima, prowokująca do myślenia instalacja Anisha Kapoora, oświetla maleńką kaplicę.

Zarezerwuj wycieczkę połączoną z degustacją wina, przyjdź na lunch, zobacz park rzeźb lub po prostu odwiedź Enotekę w posiadłości, aby skosztować i kupić wino, oliwę z oliwek oraz inspirowane naturą perfumy i pachnidła.


Adres: Castello di Ama
Localita Ama
53013
Gaiole in Chianti
Tel: (+39)0577 746069 (wine estate) (+39)0577 746191 (restaurant)
Strona: www.castellodiama.com

Florencja, 54 km na północ od Colle di Val d'Elsa, to raj dla miłośników sztuki. Nawet jeśli posiadasz listę rzeczy, które należy zobaczyć w tym wspaniałym mieście, nie daj się przytłoczyć ciężarem jej skarbów. Pozwól sobie na bezcelowe błądzenie. Poza kijami do selfie i pomnikami czekają  na ciebie stylowe knajpki ze znakomitą kuchnią, eleganckie kawiarnie i targi, na których można znaleźć mnóstwo interesującego jedzenia. Florencja nie jest staroświecka, nie jest także chciwym miastem, które utraciłoby odważną toskańską duszę: tradycyjne gospody wciąż oferują ogromne steki i proste makarony. Uważaj na pęd do zobaczenia zbyt dużej ilości miejsc podczas jednodniowej wycieczki i zrównoważ wizyty w galeriach wędrówkami w poszukiwaniu idealnej trattorii lub doskonałego widoku.

Rozpocznij od Piazza della Signoria, najwspanialszego placu w mieście z kopią Dawida Michała Anioła, oraz znajdującego się obok niego, zwieńczonego blankami Palazzo Vecchio ze wspaniałym muzeum. Po wypiciu kawy w Rivoire przygotuj się na Galerię Uffizi, największą na świecie kolekcję włoskiej sztuki. Galeria ta jest ucztą dla zmysłów, ale biegnąc od sali do sali możesz szybko poczuć przesyt, więc spróbuj zaplanować wizytę z wyprzedzeniem, rezerwując odpowiednio dużo czasu, a bilety zamów przez Internet. Po lunchu odwiedź Duomo, słynną katedrę, widoczna z wielu kilometrów. Renesansowa kopuła Brunelleschiego jest symbolem Florencji. Z szacunku dla osiągnięć Brunelleschiego, miasto zakazało nawet budowy jakiegokolwiek budynku wyższego od Duomo.

Oczyść umysł w Oltrarno, po drugiej stronie rzeki Arno, gdzie Giardino Boboli (Ogrody Boboli) działają jako doskonałe antidotum na duszący splendor Pałacu Pitti. Dynastia Medyceuszy stworzyła ogrody, które na wiele lat stały się wzorem dla włoskich arhitektów. Przed obiadem poznaj dziedzictwo rzemieślnicze okolic Oltrarno na tzw. lewym brzegu miasta. Ta artystyczna dzielnica słynie ze stylowych barów i gwarnych knajpek, przeplatanych sklepami z antykami i galeriami sztuki.

Sprawdź nasz przewodnik po Florencji, aby zobaczyć, co najbardziej Ci odpowiada. Jeśli planujesz zwiedzanie wielu muzeów, rozważ zakup karty Firenze online (www.firenzecard.it), a także zarezerwuj więcej czasu na Galerię Uffizi.

Colle di Val d'Elsa to ważne miejsce dla smakoszy, któremu sprzyja bliskość zarówno Chianti, jak i San Gimignano. W związku z tym okolica obfituje w dobre restauracje, od przytulnych karczm po znakomite restauracje z bogatą listą win. Chianti Colli Senesi to największa strefa Chianti, sięgająca z San Gimignano do Colle di Val d'Elsa i Sieny oraz do Montalcino i Montepulciano. To świeże młode czerwone wino, pasujące do wędlin, takich jak cinta senese, a także do bruschetty. Nadaje się również do zup, sosów grzybowych i dziczyzny, a także flaków, zupy ribollita, grillowanych i pieczonych mięs oraz większości serów i wędlin. Należy do nich prosciutto toscano o bardzo wyrazistym smaku, produkowana z cinta senese, cenionych czarno-białych świń. Jest to starożytna rasa toskańska, związana z terytorium Sieny, jedyna, której udało się przetrwać tu całe wieki. Inne cenione wędliny obejmują ręcznie osolone capocollo, finocchionę o smaku kopru włoskiego i soprassata, które należy spożywać na świeżo. Sery są równie zróżnicowane i można je spożywać z niesolonym toskańskim chlebem, w towarzystwie orzechów włoskich, miodu i lokalnych dżemów. Pecorino występuje w wielu formach, od łagodnego po ostry. Pecorino zawinięte w liście figowe lub liście orzecha włoskiego jest dość ostre, a mocny zapach Pecorino di Fossa jest jeszcze silniejszy, podobnie jak Pecorino z czarnymi truflami. Ser Marzolino o cylindrycznym kształcie, produkowany od marca do sierpnia, może być spożywany miękki i mało dojrzały lub w bardziej ostrym stylu, jeśli dojrzewa na igłach świerków. Okolica obfituje także w różnego rodzaju ciasta, ciasteczka i herbatniki, od typowych ciasteczek cantucci po pikantny przysmak panforte w stylu sieneńskim. Warte spróbowania są także castagnaccio, wykonane z mąki kasztanowej, oraz cavallucci, herbatniki wypełnione kandyzowanymi owocami.

Ta lodziarnia, uznawana za najlepszą w rejonie Val d'Elsa, często wprowadza nowe smaki, ale zawsze może się pochwalić tą samą jakością.


Adres: Fratelli Bandiera 81
Frazione Gracciano
53034
Colle di Val d'Elsa
Tel: (+39) 0577 1793415

Ta restauracja, wyróżniona wyjątkową gwiazdką przewodnika Michelin, mieści się w przestronnej rezydencji i idealnie nadaje się na specjalne okazje. Wspaniale prezentowane dania inspirowane kuchnią toskańską interpretowane są w kreatywny, wyszukany sposób. Typowe potrawy to: jajko przepiórcze w bulionie mięsnym, szafranowe risotto z wiejskimi ziołami, wieprzowina cinta senese podawana na podkładzie z soczewicy i suszonych śliwek oraz makaron cappelletti w bogatym sosie Chianti. Spodziewaj się kreatywnego menu (w tym dań wegetariańskich) od szefa kuchni Gaetano Trovatoin, w zdecydowanie wyższym przedziale cenowym.


Adres: Via XX Settembre 50
53034
Colle di Val d’Elsa
Tel: (+39) 0577 920549
Strona: www.arnolfo.com

Ta prosta, tradycyjna toskańska restauracja jest bezpretensjonalna, niedroga i niezawodna. Serwuje mięso z grilla, wielkie steki z kością, a także dania z makaronu (takie jak tagliatelle z mięsnym sosem ragu) oraz szeroki wybór dań z warzyw.
Porcje są na ogół duże, a obsługa bardzo przyjazna.


Adres: Localita Selvamaggio 80
53034
Colle di Val d'Elsa
Tel: (+39) 0577 920116

Ta urządzona w rustykalnym stylu restauracja z kamienną fasadą mieści się w dawnych piwnicach  budynku Relais de la Rovere. Spodziewaj się wyrafinowanej regionalnej toskańskiej kuchni, zaprezentowanej w kreatywny sposób. Ceny odzwierciedlają ekskluzywne położenie i modną wystrój, choć restauracja jest prowadzona niezależnie od hotelu znajdującego się w rezydencji.


Adres: Relais de la Rovere
via Piemonte 10
Localita la Badia
53034
Colle di Val d'Elsa
Tel: (+39) 0577 924696
Strona: www.relaisdellarovere.it

Ta romantyczna restauracja w starym stylu mieści się w wiekowym młynie na północ od miasta. Oprócz toskańskich klasyków, takich jak wędliny, karczma dostarcza bardziej wyrafinowane, lżejsze, sezonowe dania, wszystkie w umiarkowanych cenach. Najbardziej popularne obejmują dania z trufli i domowe lody. Równie smaczne są także: placek parmezanowy z sosem śmietanowo-truflowym, risotto z ostrym serem Pecorino di Fossa i winem Chianti oraz makaron tagliatelle z karczochami i sosem szafranowym. Wnętrze ze sklepieniem z kamienia i widok na rzekę płynącą poniżej młyna tworzą wyjątkową atmosferę.


Adres: Via della Ruota 2
53034
Colle di Val d'Elsa
Tel: (+39) 0577920862
Strona: https://www.molinoilmoro.com/

Jako tradycyjne miasto targowe, Colle organizuje piątkowy targ na Piazza Arnolfo di Cambio w Colle Bassa, Dolnym Mieście. Na rynku sprzedawane są artykuły spożywcze, artykuły gospodarstwa domowego, odzież i obuwie. Na tym samym placu odbywa się także targ rolników, il Mercataledella Valdelsa, w każdą czwartą sobotę miesiąca. W lokalnych sklepach z winami i artykułami spożywczymi warto kupić wino Chianti Colli Senesi wraz z typowymi ciastami, ciasteczkami i herbatnikami (więcej informacji na ten temat w rozdziale Jedzenie i picie). Colle di Val d'Elsa jest także centrum sztuki i rzemiosła. Przede wszystkim Colle uważane jest za największego producenta szkła kryształowego i delikatnego szkła, co odzwierciedla oferta wielu sklepów. (Aby dowiedzieć się więcej na temat produkcji kryształów, zobacz plan podróży po „mieście kryształów” w Najlepszych atrakcjach w okolicy).

Ten sklep z kryształami sprzedaje wszystko, od zastawy stołowej po kryształowe żyrandole i ręcznie robioną biżuterię. Kieliszki do szampana, kieliszki do whisky, ramki do zdjęć lub butelki perfum - to skarbnica wysokiej jakości wyrobów kryształowych.


Adres: Via del Murolungo 20
53034
Colle di Val d'Elsa
Tel: (+39) 0577 931879 (workshop) & T: (+39) 0577 924676 (showroom)
Strona: www.lagrottacrystal.com

Ten warsztat ceramiczny mieści się w historycznym centrum i sprzedaje ręcznie malowane pamiątki, od ceramicznych dzieł sztuki po jaskrawo malowane misy i tace, wszystkie wykonane przez małżeństwo garncarzy. Prowadzą oni także krótkie, półdniowe kursy.


Adres: Via del Castello 32
53034
Colle di Val d'Elsa
Tel: (+39) 0577 922400
Strona: www.manufactum.it

Jak większość toskańskich miast, Colle di Val d'Elsa  składa się z dwóch części: Colle Alta, stare historyczne centrum (centro storico) jest zlokalizowane na szczycie wzgórza, a Colle Bassa, nowoczesna część miasta, położona jest w dolinie poniżej. Jeśli podróżujesz samochodem, duży parking znajduje się tuż poniżej historycznego centrum. Podążaj za znakami na Volterrę, a kręta droga doprowadzi Cię na miejsce, tuż pod starą częścią miasta. Wbudowana w średniowieczne mury monumentalna brama Porta Nuova wyznacza wejście do starego miasta. Na wzgórze można wejść na piechotę, ale znajduje się tu również winda, która łączy dolne i górne miasto i otwiera się na piękny taras. Idąc pieszo z dolnego miasta wzdłuż Piazza Arnolfo i via dell'Aringo dotrzesz do windy.
Większość toskańskich miast wprowadziłarestrykcyjny system ZTL, Ograniczoną Strefę Ruchu. Oznacza to, że Centro Storico (historyczne centrum) jest zasadniczo zamknięte dla ruchu, w szczególności dla osób niebędących mieszkańcami. Samochody należy pozostawić poza murami.

Porada dotycząca ZTL: Widząc inne samochody przekraczające granicę ZTL (Strefy Ograniczonego Ruchu) możesz odnieść mylne wrażenie, że również możesz to zrobić. Nie jest to jednak prawdą ‒ wjeżdżający do niej kierowcy prawdopodobnie są mieszkańcami miasta i posiadają odpowiednie zezwolenia. Zwiedzający, którzy ich nie posiadają, podlegają karom finansowym. Strefy są monitorowane przez kamery, w związku z czym mandaty wystawia się natychmiast (i za każdym razem), gdy tylko nieuprawniony kierowca przekroczy wyznaczoną granicę.
Więcej informacji na stronie www.comune.colle-di-val-d-elsa.it

Samochodem: Dojeżdżając do Colle Superstradą należy zjechać na Colle di Val d'Elsa Sud i przejechać przez nowe miasto w kierunku średniowiecznego górnego miasta. Jeśli chodzi o zwiedzanie, Colle di Val d'Elsa stanowi wygodną bazę wypadową do kluczowych toskańskich miast i atrakcji, przynajmniej biorąc pod uwagę dojazd samochodem. Volterra leży 28 km na zachód od miasta, a Castellina in Chianti  20 km na wschód. Siena znajduje się 26 km na południe, Certaldo jest 25 km na północ, a Florencja 54 km na północ od Colle di Val d'Elsa.

Pociągiem i autobusem: bezpośrednie połączenie kolejowe ze Sieny do Colle di Val d'Elsa nie istnieje, więc trzeba zdecydować się na pociąg do Poggibonsi, a następnie złapać autobus do Colle, co bywa bardzo skomplikowane. Zamiast tego wygodniejsza będzie lokalna sieć autobusowa, szczególnie jeśli chcesz zostawić samochód w Colle. Autobusem dojedziesz do San Gimignano, Sieny, a nawet Florencji. Więcej informacji na temat lokalnej sieci autobusowej można znaleźć na stronie internetowej przewoźnika (www.trainspa.it).